Latinoamerika; bidaia baten hainbat zertzelada, irudi eta esteka (27)
Atakamako basamortua
(2018-11-29 - 2018-12-02)
Latinoamerikako bidaia hasi baino hamar bat egun lehenago Miguel Espigadoren artikulu bat irakurri nuen: “¿Te crees un viajero? Pues eres un turista”. Erasan zidan, agian bidaiaren prestaketan bete-betean sartuta nengoen eta bidaiaria izango nintzela uste nuelako. Bidaiari aurre egiteko modua aldatu nuen: ez nituen nire planak aldatu, eta nire itxaropenetan ez zuen eraginik izan, edo amets eta fantasia besterik ez ziren haietan eragin zuen bakarrik. Nire bidaiaren ibilbidea definitu zidana motibazio arraro bat izan zela uste dudan arren, aurrerantzean ez nuen berriro originaltzat edo esklusibotzat hartu. Artikulu hark, bidaiari gisa, umilago bihurtzeko bertutea izan zuen, eta lurrean itsatsita bidaiarazi ninduen.
Atacamako basamortuan igaro nituen egunak izan ziren artikuluan aipatzen den errealitatearen antz handiena izan zezaketenak. “Que los lugares se estén transformando para adaptarse al viajero es la mejor prueba de que el viaje de placer no nos transforma, ya que es el mundo el que se adapta a nosotros, y no al revés”, dio Miguel Espigadok. Eta horixe ikusi nuen Atacamako San Pedron: han iristen direnen nahietara hain egokitutako herria izanik, ezinezkoa dela turismoaz kanpoko jarduerarik ikustea. Agian badaude, baina “los viajeros (hitz hau beti letra etzanez agertzen da artikuluan) apenas arañan la verdad de dichos lugares, simplemente porque nadie puede conocer una realidad que solo explora para procurarse experiencias positivas, lúdicas, agradables, por muy intelectuales que sean”.
Beraz, Atacaman bidaiari bat banintz bezala ibiltzeari utzi nion (bidaiari letra etzanez idatzita), eta armairutik irten nintzen nintzena izateko: turista, karaktere erregularrez idatzia, letra etzanik gabea. Eta turista bat gehiago izan nintzen eskaintzen zitzaizkidan zerbitzuak kontratatzen, esperientzia positibo, ludiko eta atseginak lortzeko. Eta bezero bat gehiago izan nintzen, ikusten nuenari begiak zabalduz, bai, baina batez ere eskaintzen eta aholkatzen zidatena egiten. Eta pertsona bat gehiago izan nintzen Atacamako gatz-lautadako aintziren azalera murrizketa bultzatzen. Azken horretarako justifikazio antzu edo ez-eraginkor bat izan dezaket esaten badut gatzagak eta litioa erauzten duten enpresek askoz eragin handiagoa dutela lehorketa horretan; baina hori barkamen pobre eta alferrikakoa baino ez da.
Calamara hegazkinez iritsi nintzen. Aireportuan dena antolatua iruditu zitzaidan Atacamako basamortura joan nahi duenarentzat; heldu eta denbora gutxian helmugarako transfer batean bidaiatzen ari nintzen. Atacamako San Pedro ere turismorako besterik ez dagoela prestatuta ematen du. Caracoles kale jendetsuenean, ugari dira basamortuko leku guztietara eramaten zaituzten agentzien bulegoak. Bertan gazte atzerritar askok lan egiten dute. Ni artatu ninduen neska nafarra zen. Turista gehienak ere gazteak zirela iruditu zitzaidan, eta jatorri askotakoak.
Atacaman egon nintzen bitartean hiru txango egin nituen: "Valle de la Luna", "Harri gorriak" eta "Geiseres del Tatio". Guztiak zazpi edo zortzi laguneko taldetan, nahiz eta tarteko helmugatan, beste talde ugarirentzat ere helmuga, jendetza bihurtzen ginen. Guztiak furgoneta handietan eta maiz erabilitako bideetatik; bideetan antena gehiegizkoak zituzten bi plazako lur orotako ibilgailuek agerian uzten zuten okupatzaileen erosteko ahalmena. Guztiak leku ikusgarrietara.
Han egon nintzen bitartean, behin baino gehiagotan irakurri nituen Pablo Nerudak bere Canto General Atacamari eskaini zizkion bertso batzuk: “… / oh madre del océano!, productora / del ciego jaspe y la dorada sílice: / sobre tu pura piel de pan, lejos del bosque, / nada sino tus líneas de secreto, / nada sino tu frente de arena, / nada sino las noches y los días del hombre / …”
Aipatu dudan Miguel Espigadoren artikulua berrirakurtzean, ezin diot muzin egin hurrengo hau pentsatzeari: "Eramaten al nuen nirekin Canto general, ia susmatu gabeko egia baten esperientzia (verdad apenas arañada) intelektualagoa izan zedin?"
Basamortuko leku ikusgarrienetan barrena gidatzen gintuztenek prozesu orogenikoei buruz hitz egiten ziguten, euriari eta lurruntzeari buruzko datuak ematen zizkiguten, paregabeko eta errepikaezineko argazkia egiteko leku egokietan jartzen gintuzten, … Baina, basamortuaren handitasuna deskubritzean eta ikustean sentitzen diren sentsazioekin batera Atacamako errealitate fisikoa argazki batean islatzea posible bada, nik ez nuen halakorik egin.
Atakaman izan nituen aparteko sentsaziok mentalki bistaratu nahi ditudanean, handik eraman nuen anekdotikoa den guztia kentzen dut burutik. Baina hain neurrigabekoa den ikusi nahi dudan handitasuna, ezta begiak estalita ere ez zait posiblea beharreko mugak jartzea. Eta Nerudaren bertsoetan bilatzen dut laguntza berriro: “… Tierra, tierra / sobre el mar, sobre el aire, sobre el galope / de la amazona llena de corales…”.
Atakamako basamortua
(2018-11-29 - 2018-12-02)
Latinoamerikako bidaia hasi baino hamar bat egun lehenago Miguel Espigadoren artikulu bat irakurri nuen: “¿Te crees un viajero? Pues eres un turista”. Erasan zidan, agian bidaiaren prestaketan bete-betean sartuta nengoen eta bidaiaria izango nintzela uste nuelako. Bidaiari aurre egiteko modua aldatu nuen: ez nituen nire planak aldatu, eta nire itxaropenetan ez zuen eraginik izan, edo amets eta fantasia besterik ez ziren haietan eragin zuen bakarrik. Nire bidaiaren ibilbidea definitu zidana motibazio arraro bat izan zela uste dudan arren, aurrerantzean ez nuen berriro originaltzat edo esklusibotzat hartu. Artikulu hark, bidaiari gisa, umilago bihurtzeko bertutea izan zuen, eta lurrean itsatsita bidaiarazi ninduen.
Atacamako basamortuan igaro nituen egunak izan ziren artikuluan aipatzen den errealitatearen antz handiena izan zezaketenak. “Que los lugares se estén transformando para adaptarse al viajero es la mejor prueba de que el viaje de placer no nos transforma, ya que es el mundo el que se adapta a nosotros, y no al revés”, dio Miguel Espigadok. Eta horixe ikusi nuen Atacamako San Pedron: han iristen direnen nahietara hain egokitutako herria izanik, ezinezkoa dela turismoaz kanpoko jarduerarik ikustea. Agian badaude, baina “los viajeros (hitz hau beti letra etzanez agertzen da artikuluan) apenas arañan la verdad de dichos lugares, simplemente porque nadie puede conocer una realidad que solo explora para procurarse experiencias positivas, lúdicas, agradables, por muy intelectuales que sean”.
Beraz, Atacaman bidaiari bat banintz bezala ibiltzeari utzi nion (bidaiari letra etzanez idatzita), eta armairutik irten nintzen nintzena izateko: turista, karaktere erregularrez idatzia, letra etzanik gabea. Eta turista bat gehiago izan nintzen eskaintzen zitzaizkidan zerbitzuak kontratatzen, esperientzia positibo, ludiko eta atseginak lortzeko. Eta bezero bat gehiago izan nintzen, ikusten nuenari begiak zabalduz, bai, baina batez ere eskaintzen eta aholkatzen zidatena egiten. Eta pertsona bat gehiago izan nintzen Atacamako gatz-lautadako aintziren azalera murrizketa bultzatzen. Azken horretarako justifikazio antzu edo ez-eraginkor bat izan dezaket esaten badut gatzagak eta litioa erauzten duten enpresek askoz eragin handiagoa dutela lehorketa horretan; baina hori barkamen pobre eta alferrikakoa baino ez da.
Calamara hegazkinez iritsi nintzen. Aireportuan dena antolatua iruditu zitzaidan Atacamako basamortura joan nahi duenarentzat; heldu eta denbora gutxian helmugarako transfer batean bidaiatzen ari nintzen. Atacamako San Pedro ere turismorako besterik ez dagoela prestatuta ematen du. Caracoles kale jendetsuenean, ugari dira basamortuko leku guztietara eramaten zaituzten agentzien bulegoak. Bertan gazte atzerritar askok lan egiten dute. Ni artatu ninduen neska nafarra zen. Turista gehienak ere gazteak zirela iruditu zitzaidan, eta jatorri askotakoak.
Atacaman egon nintzen bitartean hiru txango egin nituen: "Valle de la Luna", "Harri gorriak" eta "Geiseres del Tatio". Guztiak zazpi edo zortzi laguneko taldetan, nahiz eta tarteko helmugatan, beste talde ugarirentzat ere helmuga, jendetza bihurtzen ginen. Guztiak furgoneta handietan eta maiz erabilitako bideetatik; bideetan antena gehiegizkoak zituzten bi plazako lur orotako ibilgailuek agerian uzten zuten okupatzaileen erosteko ahalmena. Guztiak leku ikusgarrietara.
Han egon nintzen bitartean, behin baino gehiagotan irakurri nituen Pablo Nerudak bere Canto General Atacamari eskaini zizkion bertso batzuk: “… / oh madre del océano!, productora / del ciego jaspe y la dorada sílice: / sobre tu pura piel de pan, lejos del bosque, / nada sino tus líneas de secreto, / nada sino tu frente de arena, / nada sino las noches y los días del hombre / …”
Aipatu dudan Miguel Espigadoren artikulua berrirakurtzean, ezin diot muzin egin hurrengo hau pentsatzeari: "Eramaten al nuen nirekin Canto general, ia susmatu gabeko egia baten esperientzia (verdad apenas arañada) intelektualagoa izan zedin?"
Basamortuko leku ikusgarrienetan barrena gidatzen gintuztenek prozesu orogenikoei buruz hitz egiten ziguten, euriari eta lurruntzeari buruzko datuak ematen zizkiguten, paregabeko eta errepikaezineko argazkia egiteko leku egokietan jartzen gintuzten, … Baina, basamortuaren handitasuna deskubritzean eta ikustean sentitzen diren sentsazioekin batera Atacamako errealitate fisikoa argazki batean islatzea posible bada, nik ez nuen halakorik egin.
Atakaman izan nituen aparteko sentsaziok mentalki bistaratu nahi ditudanean, handik eraman nuen anekdotikoa den guztia kentzen dut burutik. Baina hain neurrigabekoa den ikusi nahi dudan handitasuna, ezta begiak estalita ere ez zait posiblea beharreko mugak jartzea. Eta Nerudaren bertsoetan bilatzen dut laguntza berriro: “… Tierra, tierra / sobre el mar, sobre el aire, sobre el galope / de la amazona llena de corales…”.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina