Latinoamerika; bidaia baten hainbat zertzelada, irudi eta esteka (eta 30)
Limatik nire zain zeuden lekura
(2018-12-09 - 2018-12-11)
Liman bukatutzat eman behar nuen Latinoamerikako bidaia, bi hilabete eta erdi lehenago hiri berean hasi nuena. Abenduan ikusi nuen Limak ez zuen batere antzik 2018ko irailaren amaieran ikusi nuenarekin; irailekoa gogorra, zaputza eta desatsegina iruditu zitzaidan. Irailean ezin izan nuen Plaza de Armas zeharkatu; katedralera edo inguruko beste lekuren batera bere alboetatik hurbildu besterik ezin izan nuen egin, beti kontrol militarrak gaindituz; haien galbahea beti arbitrarioa iruditzen zitzaidan. Eta inolaz ere zapaldu zitekeen plaza. Bidegabekeria agerian geratzen zitzaidan, niri pasatzen utzi aurretik edo ondoren bertakoei, andetar itxurako gizon eta emakumeei ukatzen zietenean. Kontrolak Plaza de Armas baino cuadra batzuk lehenago hasten ziren, eta sarrera guztietan zorrotzago egiten ziren.
2016ko hauteskundetan Pedro Pablo Kuczynskik Keiko Fujimoriri irabazi zion presidentetza; ordutik Peruko krisi politikoa ez da baretu. Manifestazioak eta protestak 2017an hasi ziren; Kuczynski presidenteak uko egin zion 2018ko martxoaren 21ean, herrialdea instituzionalki hautsita zegoela; eta mobilizazioek aurrera jarraitu zuten. Erakundeen haustura nabarmena zen. Alde batetik presidentetza, eta bestetik parlamentua, oposizio fujimoristak eta haren koiunturazko aliatuek kontrolatua; botere judizialak ura egiten zuen alde guztietatik; talde politikoen maniobra askoren eta justiziaren erabilera alderdikoiaren atzean ustelkeria zegoen.
Irailean Limara iritsi nintzenean, Martin Vizcarra presidentea, Kuczynskiren dimisioagatik kargua hartu zuena, Konstituzioaren erreforma batean tematuta zegoen ustelkeria eragozteko. Oposizioak, fujimorismoa buru parlamentuan gehiengoa zena, erreformari oztopo guztiak jartzen zizkion. Abenduan udal hauteskundeak egitekoak ziren Perun. Manifestazioak eta protestak bata bestearen atzetik zetozen, baina ezin ziren Plaza de Armas-era hurbildu, gobernuaren egoitza dagoen tokira. Dena dela ez zieten denei galarazten; izan ere, plazaren ondoko kale batean polizia erretiratuen kontzentrazio bat ikusi nuen, eta elkarretaratze hark ez zituen, itxuraz, jardunean ari ziren lankideak eta militarrak kezkatzen.
Abenduan itzuli nintzenean krisi politikoak bere horretan jarraitzen zuen, baina plaza irekita zegoen, eta Gabonetarako apainduta. Poliziaren presentzia nabaria bazen ere, festa giroa zen nagusi, eta polizia emakume batzuek, gazteak eta motor handi eta ederretan, haur eta nagusiekin argazkiak egiteko prest zeuden presidentearen jauregiaren aurrean.
Irailean bisitatu ez nituen leku batzuk bisitatzeko eta erosketa batzuk egiteko aprobetxatu nituen nire azken egunak. Hasteko El Callaora joan nintzen. Callao monumentala oso gainetik ikusi eta La Puntara hurbildu nintzen. Igandea eta hauteskunde eguna zen: eskualde eta udal hauteskundeen bigarren itzulia eta Konstituzioaren erreformari buruzko erreferenduma; honekin Vizcarrak oztopoak jarri nahi zizkion ustelkeriari.
Ceviche jateko aprobetxatu nuen. Jatetxe baten jabeak bere lokala aukeratzeko eskatu zidan eta bertan sartu nintzen. Jabeak Euskal Herria ezagutzen zuen, marinela izan zelako, eta hainbat Euskal Herriko eta penintsulako iparraldeko herrietaz hitz egin zidan. Sartzeko konbentzitu ninduena garagardoarekin jateko aukera eskaini zidala izan zen, egun hartan debekatuta egon arren. Hauteslekuak ireki aurreko 24 ordutik alkohola merkaturatzea eta saltzea debekatuta dago Perun, eta 48 ordu irauten du debekuak. Jatetxeko nagusiak antzerkia egiten jarraitu zuen garagardoa mahaira ekarri eta kartarekin ezkutatu zuenean. Berehala konturatu nintzen nire mahaia ez zela garagardoa zeukan bakarra.
Geratzen zitzaizkidan bi egunetan Plaza de Armas, San Martin eta 2 de Mayo plazen artean ibili nintzen. Nire bidaiaren amaiera Club de la Unión eraikineko laugarren solairuko jatetxe batean ospatu nuen, katedralaren albo batean eta Presidentetza jauregiaren aurrean. Prentsan Vizkarraren garaipena erreferendumean zen gai nagusia. Menua: entsalada, cuis, postre eta garagardo bat. 10 edo 11 eurorengatik, agian bidaia osoan sukaldaritza-gehiegikeriarik handiena izan zen. Eta gonbidatu ninduten pisco sour goxoarekin agurtu nintzen.
Baina bidaia ez zen amaitu oraindik. Hurrengo helmuga denboran ez zegoen urrun, espazioan bai; etxean eta bi hilabete eta erdi lehenago urrun utzitako pertsonekin elkartzean zegoen. Saramagoren hitzetan, beti iristen gara gure zain dauden lekura.
Limatik nire zain zeuden lekura
(2018-12-09 - 2018-12-11)
Liman bukatutzat eman behar nuen Latinoamerikako bidaia, bi hilabete eta erdi lehenago hiri berean hasi nuena. Abenduan ikusi nuen Limak ez zuen batere antzik 2018ko irailaren amaieran ikusi nuenarekin; irailekoa gogorra, zaputza eta desatsegina iruditu zitzaidan. Irailean ezin izan nuen Plaza de Armas zeharkatu; katedralera edo inguruko beste lekuren batera bere alboetatik hurbildu besterik ezin izan nuen egin, beti kontrol militarrak gaindituz; haien galbahea beti arbitrarioa iruditzen zitzaidan. Eta inolaz ere zapaldu zitekeen plaza. Bidegabekeria agerian geratzen zitzaidan, niri pasatzen utzi aurretik edo ondoren bertakoei, andetar itxurako gizon eta emakumeei ukatzen zietenean. Kontrolak Plaza de Armas baino cuadra batzuk lehenago hasten ziren, eta sarrera guztietan zorrotzago egiten ziren.
2016ko hauteskundetan Pedro Pablo Kuczynskik Keiko Fujimoriri irabazi zion presidentetza; ordutik Peruko krisi politikoa ez da baretu. Manifestazioak eta protestak 2017an hasi ziren; Kuczynski presidenteak uko egin zion 2018ko martxoaren 21ean, herrialdea instituzionalki hautsita zegoela; eta mobilizazioek aurrera jarraitu zuten. Erakundeen haustura nabarmena zen. Alde batetik presidentetza, eta bestetik parlamentua, oposizio fujimoristak eta haren koiunturazko aliatuek kontrolatua; botere judizialak ura egiten zuen alde guztietatik; talde politikoen maniobra askoren eta justiziaren erabilera alderdikoiaren atzean ustelkeria zegoen.
Irailean Limara iritsi nintzenean, Martin Vizcarra presidentea, Kuczynskiren dimisioagatik kargua hartu zuena, Konstituzioaren erreforma batean tematuta zegoen ustelkeria eragozteko. Oposizioak, fujimorismoa buru parlamentuan gehiengoa zena, erreformari oztopo guztiak jartzen zizkion. Abenduan udal hauteskundeak egitekoak ziren Perun. Manifestazioak eta protestak bata bestearen atzetik zetozen, baina ezin ziren Plaza de Armas-era hurbildu, gobernuaren egoitza dagoen tokira. Dena dela ez zieten denei galarazten; izan ere, plazaren ondoko kale batean polizia erretiratuen kontzentrazio bat ikusi nuen, eta elkarretaratze hark ez zituen, itxuraz, jardunean ari ziren lankideak eta militarrak kezkatzen.
Abenduan itzuli nintzenean krisi politikoak bere horretan jarraitzen zuen, baina plaza irekita zegoen, eta Gabonetarako apainduta. Poliziaren presentzia nabaria bazen ere, festa giroa zen nagusi, eta polizia emakume batzuek, gazteak eta motor handi eta ederretan, haur eta nagusiekin argazkiak egiteko prest zeuden presidentearen jauregiaren aurrean.
Irailean bisitatu ez nituen leku batzuk bisitatzeko eta erosketa batzuk egiteko aprobetxatu nituen nire azken egunak. Hasteko El Callaora joan nintzen. Callao monumentala oso gainetik ikusi eta La Puntara hurbildu nintzen. Igandea eta hauteskunde eguna zen: eskualde eta udal hauteskundeen bigarren itzulia eta Konstituzioaren erreformari buruzko erreferenduma; honekin Vizcarrak oztopoak jarri nahi zizkion ustelkeriari.
Ceviche jateko aprobetxatu nuen. Jatetxe baten jabeak bere lokala aukeratzeko eskatu zidan eta bertan sartu nintzen. Jabeak Euskal Herria ezagutzen zuen, marinela izan zelako, eta hainbat Euskal Herriko eta penintsulako iparraldeko herrietaz hitz egin zidan. Sartzeko konbentzitu ninduena garagardoarekin jateko aukera eskaini zidala izan zen, egun hartan debekatuta egon arren. Hauteslekuak ireki aurreko 24 ordutik alkohola merkaturatzea eta saltzea debekatuta dago Perun, eta 48 ordu irauten du debekuak. Jatetxeko nagusiak antzerkia egiten jarraitu zuen garagardoa mahaira ekarri eta kartarekin ezkutatu zuenean. Berehala konturatu nintzen nire mahaia ez zela garagardoa zeukan bakarra.
Geratzen zitzaizkidan bi egunetan Plaza de Armas, San Martin eta 2 de Mayo plazen artean ibili nintzen. Nire bidaiaren amaiera Club de la Unión eraikineko laugarren solairuko jatetxe batean ospatu nuen, katedralaren albo batean eta Presidentetza jauregiaren aurrean. Prentsan Vizkarraren garaipena erreferendumean zen gai nagusia. Menua: entsalada, cuis, postre eta garagardo bat. 10 edo 11 eurorengatik, agian bidaia osoan sukaldaritza-gehiegikeriarik handiena izan zen. Eta gonbidatu ninduten pisco sour goxoarekin agurtu nintzen.
Baina bidaia ez zen amaitu oraindik. Hurrengo helmuga denboran ez zegoen urrun, espazioan bai; etxean eta bi hilabete eta erdi lehenago urrun utzitako pertsonekin elkartzean zegoen. Saramagoren hitzetan, beti iristen gara gure zain dauden lekura.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina